Vì chiến tranh loạn lạc, vì sinh kế và vì nguyên nhân khác…nhiều người họ Mai huyện Tuy Phước, huyện Vân Canh phải xa quê cha đất mẹ đến sinh cơ lập nghiệp nơi khác. Tuy trải qua nhiều đời nhưng trong lòng những người con xa xứ vẫn luôn nhớ về quê hương, cội nguồn tổ tiên. Cũng tình cảm ấy, ở Tuy Phước, Vân Canh bà con Mai tộc hướng về con cháu họ Mai xa xứ với lòng mong nhớ khôn nguôi.
Từ những thông tin khảo sát trước, trong đó có thư tịch do con cháu họ Mai xã Canh Hiển, huyện Vân Canh lưu giữ … đoàn du khảo thường trực HĐHM Phước Vân đã đến làng Canh Giao xã Canh Hiệp, huyện Vân Canh truy tìm, xác định gốc tích dòng họ Mai-Xuân. Già làng Canh Giao vui mừng đón tiếp và nhiệt tình đưa đoàn du khảo đến chiêm bái tại 3 ngôi mộ thuộc hàng thất tổ Mai Tộc Canh Giao tọa lạc trên cánh đồng Hà Giao (cánh đồng giáp ranh làng Hà Nhao, xã Đa Lộc, huyện Đồng Xuân (tỉnh Phú Yên) với làng Canh Giao, xã Canh Hiệp, huyện Vân Canh (tỉnh Bình Định). Đoàn du khảo được già làng Canh Giao và các thành viên trong gia đình cho biết thêm về gốc tích Mai tộc Canh Giao xã Canh Hiệp, huyện Vân Canh. Theo già làng Mai Xuân Hạc 95 tuổi và cháu nội của ông là Mai Xuân Dước, thì trước đây vì tránh sự truy sát của quan quân nhà Nguyễn và giặc Pháp sau khi phong trào Cần vương ở Bình Định do thủ lĩnh do Mai Xuân Thưởng lãnh đạo bị thất bại con cháu Mai tộc thời đó đã đến đây lập buôn, dựng làng sinh cơ lập nghiệp truyền đời đến nay

Đoàn du khảo chiêm bái mộ phần thất tổ Mai tộc làng Canh Giao, xã Canh Hiệp, Vân Canh (Ảnh Mai Tăng Hào)
Cũng trong chuyến du khảo này, thường trực HĐHM Phước Vân còn đến xã Xuân Cảnh, Thị xã Sông Cầu (tỉnh Phú Yên) truy tìm con cháu họ Mai thuộc hệ phái Tình Giang (thuộc huyện Tuy Phước) di cư đến đây từ xã Nhơn Lý (TP Quy Nhơn) vào năm 1978. Gặp gỡ, giao lưu với một số con cháu họ Mai xã Xuân Cảnh, đoàn du khảo được biết, hiện nay con cháu họ Mai có nguồn từ Mai tộc Tình Giang đã phát triển đến thế hệ thứ 4 và 4 gia đình gồm 4 thế hệ đó chung sống trong khuôn viên trên 5.000 mét vuông, sinh sống bằng nghề nuôi trồng thủy sản, hải sản. Ông Mai Nghĩa và ông Mai Khoa là những người cao niên ở xã Xuân Cảnh, thị xã Sông Cầu (Phú Yên) cho biết thêm họ Mai ở đây thuộc tông phái Mai tộc Tình Giang, hệ phái Mai Ngưu có nguồn gốc từ tỉnh Nghệ An. Và dù xa quê đã lâu nhưng con cháu Mai tộc Xuân Cảnh (Sông Cầu- Phú Yên) thuộc Mai tộc Tình Giang vẫn luôn nhớ về cội nguồn. Vì vậy, việc Thường trực HĐHM Phước Vân tìm đến, kết nối như thổi bùng ngọn lửa tình yêu quê hương nguồn cội bấy lâu âm ỉ trong tim những người con xa xứ.

Gia đình ông Mai Nghĩa, ông Mai Khoa ở xã Xuân Cảnh, TX Sông Cầu (Phú Yên) tiếp đón đoàn du khảo (ảnh Mai Tăng Hào)
Mai Tăng Hào
TT Hội đồng họ Mai P.V